کد مطلب:38795 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اهل بيت

منظور از مقربان درگاه الهي كه در سورة مباركة واقعه آمده است، چيست؟ و چرا بيشتر مقربان از متقدّمين هستند؟ آيا يك انسان معمولي، با تحصيلات كم فقهي ميتواند از مقربان شود با اين كه اين مقام، مختص علماي دين است; چه خصوصياتي بايد داشته باشيم كه از مقربان درگاه خدا شويم؟

منظور از أُوْلَغكَ الْمُقَرَّبُون، سابقانند كه از آنها سخن رفته است. (از نظر تركيبي أُوْلَغكَ الْمُقَرَّبُون مبتدا و خبر، مجموعاً خبر براي السابقون است.)

سابقون كساني هستند كه نه تنها در ايمان پيشگامند كه در اعمال خير و صفات و اخلاق انساني نيز پيشقدمند.

در حديثي از رسول خدا6 آمده است: أتدرون من السابقون الي ضل اللّه يوم القيامة؟ آيا ميدانيد چه كساني پيشگامان به سوي ساية لطف پروردگار در قيامتند؟ اصحاب عرض كردند: خدا و رسولش آگاهترند، فرمود: آنها كساني هستند كه وقتي حق به آنها داده شود، پذيرا ميگردند و هنگامي كه از حق سؤال شوند، آن را در اختيار ميگذارند و دربارة مردم آن گونه حكم ميكنند كه دربارة خودشان ميكنند.(تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 23، ص 205، دارالكتب الاسلامية، به نقل از تفسير مراغي، ج 27، ص 134، داراحيأ التراث العربي.)

در روايت ديگري از آن حضرت آمده است: ابن عباس ميگويد از رسول خدا6 دربارة اين آيه پرسيدم، فرمود: جبرئيل به من گفته است كه آنها علي و پيروان او هستند كه پيشگامان به سوي بهشت و مقرّبان درگاه خدايند، به خاطر اقدامي كه خدا براي آنها قائل شده است.(همان، به نقل از تفسير مراغي، ج 27، ص 209.)

بنابراين، سابقون در هر زماني مصاديقي دارد محدود به زمان خاصي نيست.

امّا اين كه چرا گروه زيادي از مقرّبان، از امّتهاي پيشين و تنها كمي از آنها از امّت پيامبر گرامي اسلامميباشند، بايد گفت: منظور از مقربان، همان سابقان و پيشگامان در ايمانند و مسلّم است كه در امّت اسلامي، پيشگامان در پذيرش اسلام در صدر اول، گروه كوچكي بودند كه از مردان، حضرت عليو از زنان، حضرت خديجهبود، در حالي كه كثرت پيامبران پيشين و تعداد امتهاي آنها وجود وجود پيشگامان در هر امت، سبب ميشود كه آنها از نظر تعداد فزوني يابند، ولي بايد توجه داشت كه كثرت عددي، دليل بر كثرت كيفي نيست; به تعبير ديگر، ممكن است تعداد سابقون اين امت كمتر باشند، ولي از نظر مقام بسيار برتر; همان گونه كه در ميان خود پيامبران نيز تفاوت بوده است: تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَيَ بَعْض;(بقره،253) بعضي از رسولان را بر بعضي ديگر برتري داديم.(ر.ك: همان، ص 207.)

مقرب شدن در درگاه الهي، به تحصيلات فقهي و يا غير آن نيست، بلكه به معرفت است كه در درون انسان جوشش مييابد و با جان آدمي ميآميزد; چنان كه از رسول خدا6 نقل شده است كه فرمود: علم باطني، رازي از رازهاي خداي عزوجل و حكمتي از حكمتهاي او است و آن را در دل هر كه بخواهد ميافكند.(ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، حديث 14161.)

البته دانشمندان و عالمان با عمل، كه در راه تحصيل و بهرهبرداري از علم، تقواي الهي پيشه ميكنند و اخلاص ميورزند، زمينة بيشتري براي قرب به پروردگار دارند; چنان كه خداي متعال ميفرمايد: إِنَّمَا يَخْشَي اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَـََّؤُا;(فاطر،28) از ميان بندگان خدا تنها دانشمندان از او ميترسند. و در آية سوره سبا ميفرمايد: آنان كه از دانش برخورداري يافتهاند، ميدانند آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده حق است و به راه خداي پيروزمند ستودني راه مينمايند.

تقواي پروردگار، متّصف شدن به صفات پسنديده و دوري از رذايل و گناه، پذيرفتن حق و معرفت اندوزي به همراه عمل و اخلاص از جمله كارهايي است كه معنويت انسان را ارتقا ميدهد و او را به خدا نزديك ميكند; چنان كه آيات مورد بحث و روايات ياد شده بدانها اشاره داشتند.